Internal migration and external migration to Germany
Internal migrants who resettled in Thessaloniki between the 1950s and the 1970s originated mostly from nearby prefectures and villages on the city’s outskirts and contributed greatly to the Thessaloniki’s population growth. The men were mainly employed in the industrial and construction sectors, while the women worked as seamstresses, hairdressers and home workers, with the younger among them commonly becoming adopted servants. During that time, the city expanded rapidly in often haphazard and illegal ways. Internal migrants were housed in municipalities in the city’s periphery, but also in the city centre, in apartment buildings erected through a construction practice called ‘antiparochi’, which allowed developers to acquire land by offering landowners apartments in the finished building. The main drivers behind this wave of internal migration were high poverty and unemployment rates, low standards of living as well as post-civil war persecutions.
Αντίστοιχοι λόγοι συνέβαλλαν και στην μαζική μετακίνηση ανδρών και γυναικών προς τις χώρες της Βόρεια Ευρώπης και κυρίως προς τη Γερμανία. Περισσότεροι από 600.000 Έλληνες έφτασαν στη Γερμανία μέσα σε δέκα χρόνια: από το 1963 μέχρι και το 1973. Άλλωστε η μεταπολεμική οικονομική ανασυγκρότηση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας βασίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό στην εργασία ανειδίκευτων εργατριών και εργατών από χώρες του ευρωπαϊκού νότου -Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία Γιουγκοσλαβία- αλλά και από το Μαρόκο, την Τυνησία και την Τουρκία.
Ο σταθμός των τραίνων της Θεσσαλονίκης, αποτέλεσε μετά το 1963, το κέντρο αυτής της μετανάστευσης προς τη Γερμανία με τα τραίνα Hellas Express και Acropolis express μετά το 1967, αναχωρούσαν καθημερινά προς τα βιομηχανικά κέντρα της Γερμανίας. Οι εκεί σταθμοί των τραίνων έγινανσημεία συνάντησης, εύρεσης εργασίας, ανταλλαγής πληροφοριών.
Όπως έγραφε και ο Αντώνης Σουρούνης το 2002:
«Διαβάζω ένα ρεπορτάζ στην εφημερίδα για τους Αλβανούς και νομίζω πως διαβάζω το βιογραφικό μου. Κυριακάτικα, λέει, κάθονται στο καφενείο της Ομόνοιας όπου μαζεύονται και τα λένε. Ό,τι έκανα κι εγώ πριν από τριάντα οχτώ χρόνια στην Κολονία. Προτού δημιουργήσουμε ένα καφενείο για να τα λέμε, μαζευόμασταν και τα λέγαμε στο σταθμό των τρένων. (...) Οι γονείς μου παίρνουν σύνταξη από τη Γερμανία και κάθε πρωί βγαίνουν στο μπαλκόνι και λένε "ευχαριστώ" - ιδέα δεν έχω σε ποιον. Είκοσι τόσα χρόνια δούλευαν στο εργοστάσιο δίπλα δίπλα με Τούρκους. Το 1922 ο πατέρας μου ήρθε στη Θεσσαλονίκη από τη Σμύρνη, όπου οι Τούρκοι σφάξανε τον δικό του πατέρα. Πρόσφυγες, με όλα τα δεινά της προσφυγιάς. Ακόμα και το όνομα άκουσα πως τους άλλαξαν. Ένας που ξέρει απ’ αυτά μου είπε πως ο Σουργούνης στα τούρκικα σημαίνει πρόσφυγας, άστεγος, αλήτης, και το ελληνικό στόμα απέβαλε το γάμα. Το 1940 πήγε στην Αλβανία να πολεμήσει τους Ιταλογερμανούς. «Μετά είκοσι έτη» δούλευε μαζί με τους Ιταλούς στη Γερμανία. Σήμερα ήρθαν οι Αλβανοί να δουλέψουν στην Ελλάδα. Τρελά πράγματα. Η Ιστορία γελάει και μαζί της γελάω κι εγώ».
Σε αυτό το μικρό απόσπασμα της προσωπικής και οικογενειακής του ιστορίας ο Αντώνης Σουρούνηςγιος πρόσφυγα αλλά και μετανάστη εργάτη, αποτυπώνει τα νήματα της μετακίνησης, νήματα που διαπερνούν και την δική μας έρευνα.
Objects
Schedules of the Akropolis Express and the Hellas Express, trains that in 1968 connected Greece with Germany and Austria respectively. ELIA-MIET Thessaloniki, general archive.
"Photograph of the interior of the new railway station of Thessaloniki, 1960s", Dimitris Papademos, Dimitris Papademos archive, F.A. ELIA-MIETT, DP24.01.044.
"Plaster on the ceilings". Members of the Kapetanakis family work on the construction of plaster decorations on ceilings. Thessaloniki, circa 1960s (E. Kapetanakis archive).
The plaster sculptor Leonidas Kapetanakis from Syros and his wife Poppi Kapetanakis went to Thessaloniki in 1923 in order for Leonidas to open a workshop for the manufacture of plaster decorations and constructions (archive of E. Kapetanakis).
"Working for the plaster decoration of houses", 1950s (E. Kapetanakis archive).
