(Σ)τα βήματα των ανθρώπων – εφήμερη έκθεση στα Χανιά

Το ερευνητικό έργο 100memories παρουσίασε, από τις 30 Μαρτίου έως τις 2 Απριλίου 2023, στους κατοίκους και επισκέπτες των Χανίων την εφήμερη έκθεση και τον περίπατο για τις μετακινήσεις στη γειτονιά της Νέας Χώρας στο Πάρκο Πολυχρόνη Πολυχρονίδη (Πευκάκια).

Η Νέα Χώρα πρωτοχτίστηκε από μουσουλμάνους εσωτερικούς μετανάστες μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Μετά το 1923, με την ανταλλαγή πληθυσμών στέγασε Μικρασιάτες που είτε αποκαταστάθηκαν στα μουσουλμανικά σπίτια, είτε πήραν γη και αυτοστεγάστηκαν. Έκτοτε αποτέλεσε συνοικία καταφύγιο για πρόσφυγες και μετανάστες. Για λίγες μέρες, στο Πάρκο Πολυχρόνη Πολυχρονίδη (Πευκάκια), απλώνουμε μια μπουγάδα μνήμης για τη γειτονιά της Νέας Χώρας. Τα απλωμένα ρούχα σε αυλές και σε μπαλκόνια, αλλά και στον δημόσιο χώρο της πόλης, σε πεζοδρόμια, σε κοινόχρηστες αυλές είτε μετά το πλύσιμο είτε για να δημιουργηθούν διαχωριστικά σε αυτοσχέδιους χώρους εγκατάστασης αποτελούν εικόνες της πόλης άμεσα συνδεδεμένες με την προσφυγική εγκατάσταση. Στην απλωμένη μπουγάδαστο πάρκο, σε συνδυασμό με την ψηφιακή διαδρομή που σχεδίασε η ερευνητική ομάδα του έργου, αχνοφαίνονται  στοιχεία από το παρελθόν της γειτονιάς. Η ομάδα δούλεψε συστηματικά πάνω στον άξονα του «Δημόσιου Χώρου», έτσι στα Χανιά διαμορφώθηκε μια έκθεση με μορφή μπουγάδας σε ένα πάρκο, αναφορά σε ιστορικές φωτογραφίες του ερχομού των προσφύγων, αλλά και σύγχρονες εικόνες (προσφυγική κρίση 2015).

Το πάρκο Πολυχρόνη Πολυχρονίδη, γνωστό ως Πευκάκια, ήταν το πρώτο οργανωμένο πάρκο της Νέας Χώρας και η πρώτη μεταπολεμική παιδική χαρά στα Χανιά. Η ιδέα δημιουργίας ενός χώρου αναψυχής στην περιοχή της Νέας Χώρας είχε ξεκινήσει ήδη προπολεμικά από ορισμένους κατοίκους της περιοχής, με προεξάρχοντες τους Λεωνίδα Μαρκουλάκη και Νικόλαο Κυριακάκη. Με ενέργειές τους δημοσιοποίησαν το θέμα, κινητοποίησαν τον Δήμο, δημιούργησαν μια πρωτοβουλία στην οποία συνεισέφεραν οι ίδιοι και ενεπλάκησαν και άλλοι, με αποτέλεσμα να καταλήξουν στην επιλογή της πλατείας αυτής, της πλατείας Λουκάρεως, ως πρόσφορης για τη δημιουργία χώρου πρασίνου.

Ο χώρος αγοράστηκε από τον μουσουλμάνο ιδιοκτήτη της μετά από πολλές αναβολές και καθυστερήσεις. Η δενδροφύτευση είχε ξεκινήσει με τη φροντίδα του Νικόλαου Κυριακάκη ήδη πριν την παρέμβαση του δήμου για σχεδιασμό. Τα όργανα της παιδικής χαράς ήταν προσφορά του Γεώργιου Στεφανάκη, που δεν ήταν κάτοικος Χανίων αλλά ήθελε να προσφέρει σε κάποιο δημόσιο έργο που θα εξυπηρετούσε την παιδική ηλικία. Με έναν τρόπο λοιπόν, το πάρκο αυτό ήταν έργο που εγκαινιάστηκε από τον Δήμο Χανίων πανηγυρικά το 1961, η πραγματοποίησή του όμως ήταν αποτέλεσμα κυρίως της εθελοντικής δράσης πολιτών.

Σήμερα τα Πευκάκια αποτελούν δημόσιο χώρο που φιλοξενεί ποικίλες δράσεις. Η επίσημη χρήση του είναι ως παιδική χαρά. Όμως, πλήθος δράσεις πραγματοποιούνται εκεί και αναδεικνύουν τον χαρακτήρα της συνοικίας ως μιας πολυπολιτισμικής γειτονιάς: συναντήσεις της άτυπης ομάδας γονέων Νέας Χώρας που συγκροτείται από μεταναστευτικούς πληθυσμούς, παράπλευρες δράσεις του αντιρατσιστικού φεστιβάλ, αφήγηση παραμυθιών από διάφορα μέρη του κόσμου και άλλες πρωτοβουλίες κατοίκων κρατούν τον χώρο ανοιχτό, ζωντανό και φιλόξενο. Τα αυτοσχέδια απλωμένα σεντόνια αποτέλεσαν τις εκθεματικές επιφάνειες. Για να αφηγηθεί η ομάδα επιλεγμένες ιστορίες από την περιοχή.