(Σ)τα βήματα των ανθρώπων – εφήμερη έκθεση στη Νίκαια
Το ερευνητικό έργο 100memories ολοκλήρωσε το πρόγραμμα των δημόσιων δράσεων τού στη Νίκαια, το Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου και την Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2023 με έναν περίπατο και μια εφήμερη έκθεση/παράσταση αφήγησης (performance).
Στη Νίκαια υλοποιήθηκε η μεγάλη Κεντρική Έκθεση του έργου, οπότε η ερευνητική ομάδα έκανε κάτι μικρότερο για το κλείσιμο των εφήμερων δράσεων. Χώρος της περιπατητικής δράσης οι προσφυγικές αυλές. Τα σπίτια του αρχικού προσφυγικού πυρήνα της Νέας Κοκκινιάς ήταν ιδιαίτερα μικρά και το καθένα είχε την δική του ιδιωτική αυλή, όπου υπήρχε η πρόβλεψη να αποτελέσει τμήμα του σπιτιού τα επόμενα χρόνια καθώς η οικογένεια θα μεγάλωνε. Τα περισσότερα όμως από τα σπίτια αυτά στο πίσω μέρος τους έβλεπαν στον κοινόχρηστο χώρο του οικοδομικού τετραγώνου με αρκετό ελεύθερο κοινόχρηστο χώρο καθώς και ένα μακρόστενο κτίριο με τουαλέτες και πλυσταριό, το πλυντήριο όπως ονομαζόταν. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους χρησιμοποιούσαν στην καθημερινότητα τους τον εξωτερικό χώρο του σπιτιού τους και η κοινωνικότητα με τους γείτονες ήταν αυξημένη, όπως και τα προβλήματα κάποιες φορές. Σήμερα τα πλυντήρια έχουν κατεδαφιστεί όμως οι εσωτερικές αυλές των προσφυγικών τετραγώνων συνεχίζουν να υπάρχουν, αναπάντεχα ήσυχες και ταυτόχρονα τόσο διαφορετικές μεταξύ τους. Άλλες ιδιαίτερα περιποιημένες και φροντισμένες, άλλες πιο παρατημένες, όλες όμως έχουν μια περίεργη γεωμετρία από τις συνεχείς επεκτάσεις των προσφυγικών σπιτιών, τις πολλαπλές τους χρήσεις (πάρκινγκ, κήποι και αυτοσχέδιες αποθήκες) και την εύκολη ή πιο δύσκολη συνύπαρξη των κατοίκων τους.
Η αίσθηση που αποκτάς ως επισκέπτης ή επισκέπτρια της αυλής είναι τις περισσότερες φορές λίγο του «εισβολέα» σε ένα χώρο καθαρά ιδιωτικό έστω και αν ο χώρος είναι δημόσιος και οι κάτοικοί του τετραγώνου τις περισσότερες φορές ιδιαίτερα ευγενικοί, πρόσχαροι και ιδιαίτερα ομιλητικοί με τους επισκέπτες. Συνήθως οι παλιότεροι κάτοικοι των αυλών αυτών έχουν μια διαφορετική εξωστρέφεια από τους νεότερους, περνούν περισσότερο χρόνο στην αυλή, είναι πιο κοινωνικοί με τους γείτονες που γνωρίζουν από χρόνια, αναγνωρίζουν αμέσως τον επισκέπτη/επισκέπτρια και αισθάνονται κάπως σαν «εκπρόσωποι» του τετραγώνου με χρέος να μιλήσουν για τις ομορφιές και τις δυσκολίες που βίωσαν οι ίδιοι και οι γονείς τους, λησμονούν τις σχέσεις γειτονίας που υπήρχαν και παραπονιούνται για τις νέες πραγματικότητες και τις δυσκολίες που έχει η ζωή στα σπίτια αυτά. Ξέρουν συνήθως την ιστορία όλων όσων έμεναν στην αυλή και έχουν μια λεπτομέρεια να μοιραστούν με τον «ξένο» που ήρθε στη γειτονιά τους.
Σε αυτές τις αυλές η ομάδα σχεδίασε μια performance με την αφήγηση παραμυθιών. Ο Δημήτρης B. Προύσαλης αφηγήθηκε μικρασιάτικα παραμύθια στις αυλές των προσφυγικών σπιτιών της Νίκαιας. Μια περιήγηση στα σταυροδρόμια του συλλογικού φαντασιακού και στις γειτονιές των προσφύγων του 1922, ένα αντάμωμα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Παραμύθια ως αποκούμπι μνήμης από τις πατρογονικές εστίες, φύτρα και μπόλι συνέχειας -από την αρχή- στις καινούργιες πατρίδες καταφυγής. Στις αυλές των ανθρώπων ξαναφτιάχνεται ο κόσμος μέσα από παλιές ανάσες, βάσανα των καιρών και καινούργια όνειρα. Τρεις αυλές, τρεις στάσεις, τρεις αφηγήσεις απ’ τις γωνιές της μικρασιατικής γης, της Δυτικής Μικράς Ασίας, της Καππαδοκίας και του ακριτικού Πόντου. Η δράση είχε στόχο να ενεργοποιήσει τους χώρους των αυλών, χώρους μεταιχμιακούς μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου, παρελθόντος και σύγχρονης ζωής.
