Η ΑΒΕΑ (Ανώνυμος Βιομηχανική Εταιρία «Ανατολή»)

Η ΑΒΕΑ πέρασε στα χέρια Χανιωτών επιχειρηματιών το 1916. Το προσωπικό της ήταν πολυάριθμο. Αρκετοί Νεοχωρίτες δούλευαν εκεί, ντόπιοι και πρόσφυγες, κατά τον Μεσοπόλεμο. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες προτιμούνταν στην ΑΒΕΑ γιατί θεωρούνταν «οι άνθρωποι που ήξεραν και να ψήσουν και να κόψουν το σαπούνι, ήταν παραδοσιακή τέχνη δική τους, ανατολίτικη ας πούμε», σύμφωνα με πρώην εργαζόμενο στην ΑΒΕΑ. Ακολουθώντας μια ανάλογη λογική, εποχιακά εργαζόμενες που προτιμούνταν για τον χειρισμό της χειροπρέσας, του εργαλείου που σφράγιζε ένα-ένα τα σαπούνια, ήταν γυναίκες, μάλιστα εβραίες μέχρι τον εκτοπισμό τους το 1944.

Η πυκνή κατοίκηση της Νέας Χώρας και οι νέες περιβαλλοντικές αντιλήψεις για τον οικιστικό χώρο έθεσαν κάποια στιγμή ζήτημα μεταστέγασης της ΑΒΕΑ. Το 1994 μεταφέρθηκαν νότια της πόλης το πυρηνελαιουργείο και το σαπωνοποιείο, ενώ το 2004 μετεγκαταστάθηκαν και το τυποποιητήριο και το διοικητικό τμήμα της εταιρίας.

Μεγάλο μέρος των παλιών εγκαταστάσεών της καταστράφηκε. Σε κομμάτι του χώρου αυτού οι κάτοικοι της Νέας Χώρας διεκδίκησαν και πέτυχαν την ανέγερση μιας σχολικής μονάδας απαραίτητης για την περιοχή, που σήμερα στεγάζει το 1ο Γενικό Λύκειο Χανίων και το 5ο Γυμνάσιο Χανίων. Ό,τι έχει διασωθεί από τις εγκαταστάσεις αυτές είναι ένα κτίριο και τα δύο φουγάρα, που το 2018 κρίθηκαν διατηρητέα.