Πλατεία Αγίου Νικολάου

Πόσοι άνθρωποι στάθηκαν στο ίδιο σημείο μ’ εσένα στο πέρασμα του χρόνου; Πόσο διαφορετική ήταν η εικόνα που βλέπεις γύρω σου στο παρελθόν; Τι προσέχεις και τι προσπερνάς όταν περιηγείσαι στην πόλη; 

Καλωσήρθατε στον περίπατο του ερευνητικού έργου «100memories». Περπατώντας, νοητά ή φυσικά, μαζί μας, θα επισκεφτείς σημεία της καθημερινής ζωής των κατοίκων της πόλης που μοιάζουν συνήθως «ασήμαντα». Όμως, σε αυτούς τους «ασήμαντους» χώρους θα ανακαλύψουμε ιστορίες μετακίνησης, εγκατάστασης και κατοίκησης ντόπιων και νεοφερμένων στη διάρκεια του 20ού αιώνα που διαμόρφωσαν τον αστικό ιστό, την κοινωνία και οικονομία, καθώς και την κουλτούρα της Νίκαιας. 

Η πλατεία του Αγίου Νικολάου, μια από τις τρεις πλατείες του αρχικού προσφυγικού συνοικισμού, ίσως η πιο κεντρική,  μπορεί να φαίνεται με μια βιαστική ματιά μια τυπική πλατεία των προσφυγικών γειτονιών του Πειραιά. Ένα πιο διεισδυτικό βλέμμα, όμως, μπορεί να εντοπίσει σε αυτή, ένα ψηφιδωτό των αλλεπάλληλων μετακινήσεων αυτού του αιώνα. Ο ναός του Αγίου Νικολάου, που δίνει και το όνομά του στην Πλατεία, φτιάχτηκε το 1923 και τα εκκλησιαστικά του είδη έρχονται από τις εκκλησίες της Μικράς Ασίας με πιο γνωστό το ξυλόγλυπτο τέμπλο από τη Νίγδη της Καππαδοκίας. Αντίστοιχα ο φούρνος του Ντούρα λειτουργεί από το 1930 μέχρι σήμερα, ενώ η ποτοποιία Νικολαΐδη στην απέναντι πλευρά της πλατείας δεν λειτουργεί πια. Το εγκαταλελειμμένο φωτογραφείο του Κωστάκη στη γωνία των λεωφορείων είναι στον ίδιο χώρο με το φωτογραφείο των Αρμένιων αδερφών Διρδιλιάν, χάρη στους οποίους υπάρχουν μέχρι σήμερα οι πρώτες φωτογραφίες του συνοικισμού και των κατοίκων του. Στη διάρκεια του αιώνα τα κτίρια γύρω από την πλατεία αλλάζουν: σε κάποια από τα μικρά κτίσματα προστίθενται όροφοι, κάποια άλλα κατεδαφίζονται και φτιάχνονται νέα: χαρακτηριστικό σε όλες τις περιπτώσεις, το μικρό μήκος των προσόψεων, δυσανάλογο με το ύψος των κτιρίων. Ένα αστικό αποτύπωμα των μικρών ιδιοκτησιών που δόθηκαν στους πρόσφυγες του προηγούμενου αιώνα. Μαζί με τα σπίτια, αλλάζουν και τα μαγαζιά και οι νεότεροι πρόσφυγες και μετανάστες που κατοικούν την γειτονιά προσπαθούν και αυτοί με την σειρά τους να ξαναχτίσουν τη ζωή τους στον νέο τόπο: ένα αλβανικό καφέ, ένα πακιστανικό μίνι μάρκετ, ένα μεταναστευτικό κουρείο και ένα κατάστημα με είδη κινητής τηλεφωνίας προστίθενται στο ψηφιδωτό της πλατείας. Το μετρό, αλλά και η αστική ανάπλαση της ιστορικής οδού Οκτώ άλλαξαν τα τελευταία χρόνια την όψη της πλατείας. Μιας πλατείας και μιας γειτονιάς που έχει αποτελέσει και συνεχίζει να αποτελεί τόπο εγκατάστασης και συνάντησης των νεοφερμένων αυτού του αιώνα.