Ο πρώτος οργανωμένος οικιστικός πυρήνας της Νέας Κοκκινιάς

«Κοκκινιά! Μια κεντρική αρτηρία προσφυγικής ζωής: ένα κύμα εργατικότητος, φιλοτιμίας και ευγενούς αμίλλης. Θαύμα καλαισθησίας, ρυμοτομίας και καθαριότητος. Ιδού ο συνοικισμός -κολοσσός. Μεγαθήριον υπομονής, δαπανών τεχνικής επιβλέψεως. Από την 18ην Ιουνίου 1923, οπότε ετέθη ο θεμέλιος λίθος του συνοικισμού τούτου μέχρι σήμερον, κατασκευάσθησαν εν συνόλω 7.850 δωμάτια, μεθ’ όλων των χρειωδών, ήτοι περί τας 1.150 οικίας».

(Αναμνηστικόν Προσφυγικόν Ημερολόγιον, 1925)

Ένα από τα πρώτα έργα του Ταμείου Περιθάλψεως Προσφύγων ήταν, στις αρχές του 1923, η πραγματοποίηση τοπογραφικής μελέτης στα βόρεια όρια του Δήμου Πειραιά, στη περιοχή κατά μήκος του ρέματος Καναπιτσερί. Στο χώρο που μερικά χρόνια αργότερα θα αποτελούσε το νοτιότερο τμήμα του μετέπειτα Δήμου Νέας Κοκκινιάς, πλάι στο ρέμα. Ως ημερομηνία σταθμός για τη δημιουργία του πρώτου οργανωμένου οικιστικού πυρήνα της Νέας Κοκκινιάς, ορίζεται η 18 Ιουνίου του 1923, οπότε και ετέθη ο θεμέλιος λίθος του συνοικισμού. Πολύ γρήγορα, οι πρώτοι οικίσκοι του συνοικισμού ήταν έτοιμοι. Ο πρώτος αυτός οικιστικός πυρήνας της Νέας Κοκκινιάς, αποτελείτο από 36 οικοδομικά τετράγωνα, σε κάθε τετράγωνο ανάλογα με το μέγεθός του υπήρχαν 8 έως 20 σπίτια περίπου, των 25 τετραγωνικών το καθένα. Σε κάθε σπίτι υπήρχαν τουλάχιστον 2 δωμάτια, στο καθένα από τα οποία στεγαζόταν μία οικογένεια.  Το Τ.Π.Π., μέχρι τη διάλυσή του δαπάνησε στην Νέα Κοκκινιά περίπου 50.000.000 δρχ για την κατασκευή 1.150 κατοικιών με 7.850 δωμάτια, τα οποία παραδόθηκαν άμεσα στους ενοίκους τους, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και κυρίως την Σμύρνη. Για την κατασκευή των οικίσκων αυτών εργάστηκαν 3.480 πρόσφυγες από τους οποίους 759 ήταν γυναίκες. Φυσικά πλάι στους οικίσκους του Ταμείου συνέχιζαν να υπάρχουν αυτοσχέδια σπίτια προσφύγων, τα οποία διαρκώς αυξάνονταν.

Τα δύο οικόπεδα που βλέπουμε αποτελούσαν δύο ξύλινα σπίτια, με δύο δωμάτια το καθένα που πιθανότατα στέγασαν τέσσερις οικογένειες το 1923. Σήμερα έχει απομείνει το περίγραμμα των σπιτιών αυτών. Στα 36 οικοδομικά τετράγωνα του Ταμείου μπορούμε να δούμε την εξέλιξη και τις αλλαγές των κατοίκων της περιοχής. Παλιοί πρόσφυγες και νέοι μετανάστες από την ανατολική Ευρώπη και την Ασία συνυπάρχουν στα σπίτια που φτιάχτηκαν το 1923 και το 1924 αναδεικνύοντας τα νήματα της μετακίνησης αυτά τα 100 χρόνια.