Οι προσφυγικοί σύλλογοι

Οι προσφυγικοί σύλλογοι μερίμνησαν για την αποκατάσταση των μελών τους και συμμετείχαν ενεργά στη διαμόρφωση των προσφυγικών οικισμών. Λειτούργησαν ως ένας μοχλός πίεσης και διεκδικήσεων και διαμόρφωσαν έναν διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ του κράτους και των μηχανισμών αποκατάστασης με τους πρόσφυγες που προσπάθησαν να ορθοποδήσουν. Στη Νέα Κοκκινιά μεταξύ 1926 και 1930 καταγράφηκαν στη σχετική βιβλιογραφία οχτώ προσφυγικοί σύλλογοι με προσδιοριστικό χαρακτηριστικό τον τόπο καταγωγής. Παράλληλα, οι σύλλογοι ενίσχυαν την κοινωνική ζωή και βοηθούσαν στην ένταξη των προσφύγων.  

Κατά τόπους δημιουργήθηκαν δεκάδες συλλογικότητες προσφύγων με διαφορετικές στοχεύσεις. Άλλοτε είχαν αλληλοβοηθητικό χαρακτήρα, άλλοτε φιλεκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό, άλλοτε πολιτικό ή συνδυασμό των παραπάνω κ.ά. Η βασική διάρθρωση με βάση τον τόπο καταγωγής παρέμεινε κεντρική σε όλη τη διάρκεια της μεσοπολεμικής περιόδου. Μια συνθήκη που δημιουργούσε και ανταγωνισμούς μεταξύ των κατακερματισμένων συλλογικοτήτων. Το πλήθος των σωματείων αναδεικνύει και το μεγάλο βαθμό συλλογικών αντανακλαστικών και αυτοοργάνωσης των προσφύγων για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες διαβίωσης. 

Κάποιοι σύλλογοι συνέχισαν τη δραστηριότητά τους στη διάρκεια του 20ου αιώνα, άλλοι είχαν βραχύβια ζωή. Ωστόσο οι εποχές και οι ανάγκες αλλάζουν. Σήμερα τα προσφυγικά σωματεία έχουν κυρίως δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μνήμη και τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Σήμερα στη Νίκαια δραστηριοποιούνται: ο Σύλλογος νησιού Πισιδίας, η Ένωση Ποντίων Νίκαιας-Κορυδαλλού, η Πανελλήνια Ένωσης Εφέσιων, Αδελφότητα Βιθύνων, η Αδελφότητα Σεβδικιωτών, η Ένωση Σμυρναίων Νίκαιας-Πειραιώς, η Ένωση Ρενκιωτών «ο Άγιος Γεώργιος», η  Ένωση Μαγνησίας Μ. Ασίας και η Ένωση Δαρδανελλιωτών. Συλλογικότητες που διεκδικούν τη διάσωση μιας ιδιαίτερης ταυτότητας και της διαμόρφωσης του ιστορικού και πολιτισμικού αφηγήματος για τη μετακίνηση, την εγκατάσταση, την αποκατάστασης, καθώς και την ενσωμάτωση των προγόνων των μελών τους.